Η προοπτική ενός αντικαρκινικού εμβολίου, σχεδιασμένου να ενεργοποιεί επαρκώς το ανοσοποιητικό σύστημα για την καταπολέμηση των όγκων, πλησιάζει στην υλοποίηση από την επιστημονική κοινότητα. Το επίτευγμα αυτό φαίνεται πιο κοντά από ποτέ. Μετά από χρόνια μέτριας προόδου στον τομέα αυτό, η ενσωμάτωση διαφόρων ανοσοθεραπειών και ο θρίαμβος του αγγελιοφόρου RNA (mRNA), που χρησιμοποιήθηκε κυρίως στην ανάπτυξη εμβολίων εν μέσω πανδημίας, έχουν αναζωπυρώσει την αισιοδοξία των επιστημόνων.
Τα αποτελέσματα μιας πρόσφατης έρευνας, σύμφωνα με την ισπανική εφημερίδα El Pais τα οποία μεταδίδει η εφημερίδα «Τα Νέα», είναι πολλά υποσχόμενα τόσο σε μια πρόσφατη δοκιμή που εξέτασε το μελάνωμα – με ένα πρωτότυπο εμβόλιο σε συνδυασμό με άλλη ανοσοθεραπεία – όσο και σε άλλες προκαταρκτικές έρευνες που σχετίζονται με τον καρκίνο στο πάγκρεας.
Η εμπειρία του κορονοϊού
Με την πάροδο των ετών, η σημαντική επιτυχία των εμβολίων στην καταπολέμηση μολυσματικών ασθενειών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την πρόσφατη περίπτωση του COVID-19, οδήγησε σε πολυάριθμες προσπάθειες για την αναπαραγωγή τέτοιων θετικών αποτελεσμάτων στο πλαίσιο του καρκίνου – μιας καταστροφικής ασθένειας που στοιχίζει τη ζωή σε 10 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως ετησίως.
Ο καρκίνος ο πιο δύσκολος αντίπαλος
Ωστόσο, η πρόκληση δεν είναι καθόλου απλή. Σε αντίθεση με τις ασθένειες που προκαλούνται από ιούς και βακτήρια, όπου τα εμβόλια συνήθως λειτουργούν προληπτικά, εκθέτοντας τα άτομα σε εξασθενημένους ή ανενεργούς μικροοργανισμούς, ο καρκίνος αποδεικνύεται σημαντικά πιο περίπλοκος αντίπαλος. Η ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου για τον καρκίνο γίνεται ένα επίπονο ταξίδι. Κάθε όγκος είναι ξεχωριστός σε κάθε ασθενή, γεγονός που καθιστά αναγκαία τη δημιουργία πιο εξατομικευμένων εμβολίων. Σε αντίθεση με τους ιούς και τα βακτήρια που ο οργανισμός αναγνωρίζει εύκολα ως ξένα και επιβλαβή, τα καρκινικά κύτταρα μοιάζουν με τα φυσιολογικά μας κύτταρα και διαθέτουν την ικανότητα να καμουφλάρονται, διαφεύγοντας από τους αμυντικούς μηχανισμούς του οργανισμού.
Τι εξετάζουν οι επιστήμονες
Ως εκ τούτου, η στήριξη αποκλειστικά σε ένα εμβόλιο μπορεί να μην επαρκεί. Παρά τις διαφορές αυτές, η θεμελιώδης ιδέα πίσω από τα εμβόλια κατά του καρκίνου παραμένει η εκπαίδευση του ανοσοποιητικού συστήματος να αναγνωρίζει και να εξαλείφει τα καρκινικά κύτταρα.
Για να επιτευχθεί αυτό, τα αντιγόνα του όγκου, όπως τα νεοαντιγόνα, χρησιμεύουν ως δόλωμα. Αυτά τα επιφανειακά μόρια στα καρκινικά κύτταρα τα διακρίνουν από τα φυσιολογικά κύτταρα. Ο καθοριστικός παράγοντας για ένα επιτυχημένο εμβόλιο έγκειται στον εντοπισμό των καταλληλότερων αντιγόνων και στην αποτελεσματική χορήγησή τους. Υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις, που κυμαίνονται από εμβόλια με βάση το DNA και το mRNA (όπως αυτά που αναπτύχθηκαν για το COVID-19), πεπτίδια, δενδριτικά κύτταρα, μέχρι ακόμη και τη χρήση ογκολυτικών ιών – μικροοργανισμών ικανών να ενεργοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Στα χαρτιά, η πρόταση για την αφύπνιση της φυσικής άμυνας του οργανισμού κατά των όγκων είναι συναρπαστική. Ωστόσο, στην πράξη, οι θρίαμβοι των εμβολίων κατά του καρκίνου παραμένουν σπάνιοι, με τις ιστορίες επιτυχίας να είναι τόσο λίγες που μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού.
Συνδυασμοί εμβολίων και ανοσοθεραπειών
Τα αποτελέσματα έχουν αρχίσει να φαίνονται σε όγκους στους οποίους μέχρι τώρα άλλες ανοσοθεραπείες από μόνες τους δεν είχαν σημειώσει επιτυχία. Μια προκαταρκτική μελέτη για τον καρκίνο του παγκρέατος έναν από τους πιο θανατηφόρους τύπους καρκίνου έδειξε ότι ένα εμβόλιο, σε συνδυασμό με αναστολέα σημείου ελέγχου και χημειοθεραπεία, κατάφερε να ενεργοποιήσει το ανοσοποιητικό σύστημα σε οκτώ από τους 16 ασθενείς στη δοκιμή. Κανένας από αυτούς τους οκτώ ασθενείς δεν παρουσίασε υποτροπή κατά τη διάρκεια της 18μηνης διάρκειας της μελέτης Υπάρχουν πολλές γραμμές έρευνας σε εξέλιξη, αλλά οι πλατφόρμες m mRNA είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, μια από τις πιο υποσχόμενες προσεγγίσεις. Η επανάσταση έρχεται με τη μορφή των νέων εμβολίων mRNA και των εργαλείων που μας επιτρέπουν να ενισχύσουμε τα νεοαντιγόνα και να κάνουμε εμβόλια κατά παραγγελία. Εάν καταφέρουμε να ενεργοποιήσουμε αποτελεσματικά το ανοσοποιητικό σύστημα χρησιμοποιώντας πλατφόρμες RNA που μας επιτρέπουν να παράγουμε εμβόλια με 24 νεοαντιγόνα, θα επιτύχουμε πολύ σημαντικές αποκρίσεις.
Αυτός είναι ο δρόμος προς τα εμπρός εξηγεί ο Αλβάρεθ Βαλίνα. Οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τα εμβόλια κατά του καρκίνου από μόνα τους δεν αρκούν. Τα πιο ενθαρρυντικά αποτελέσματα έχουν παρατηρηθεί σε θεραπείες σε συνδυασμό με άλλες θεραπείες. Αυτή η κοινή προσέγγιση μπορεί μερικές φορές να ξεπεράσει το εχθρικό μικροπεριβάλλον του όγκου που δεν επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να λειτουργήσει. Ειδικά σε συμπαγείς όγκους σε συνδυασμό με αναστολείς σημείων ελέγχου τα εμβόλια mRNA θα σημαίνουν αύξηση στον αριθμό ασθενών που ανταποκρίνονται σε θεραπείες μακράς διάρκειας προσθέτει.
