Ο Ευάγγελος Κατσιούλης έχει κατακτήσει τον τίτλο του πιο έξυπνου ανθρώπου στον κόσμο με δείκτη IQ 205, σύμφωνα με τον παγκόσμιο διαγωνισμό Cerebrals Society. Αξίζει να σημειωθεί ότι, στατιστικά, η πιθανότητα εκτίμησης της νοημοσύνης ενός ανθρώπου στα παραπάνω επίπεδα είναι 1 προς 30.000.000.000 ενώ ο Αϊνστάιν κατείχε δείκτη IQ 160.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Prismanews.gr μιλάει για την εμπειρία της ανάδειξής του καθώς και για την οικονομική κρίση και τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας από το μάτι του ψυχιάτρου, αφού είναι και το αντικείμενό του. Τονίζει την αναγκαιότητα δημιουργίας επίσημων φορέων μέριμνας για παιδιά με ειδικές ικανότητες που υπάρχουν σε πλεονάζοντα βαθμό. Ο Ευάγγελος Κατσιούλης ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη και οι σπουδές του εκτείνονται στην Φιλοσοφία και την Ψυχοφαρμακολογία.
Αναδειχθήκατε ως ο άνθρωπος με την κορυφαία νοημοσύνη παγκοσμίως. Πείτε μας λίγα λόγια για την εμπειρία σας. Σας αντιμετωπίζει πλέον διαφορετικά το περιβάλλον σας; Δέχεστε μικρότερες αντιστάσεις;
Καταρχήν σας ευχαριστώ για την επικοινωνιακή ευκαιρία που μου δίνετε. Ο βαρύγδουπος τίτλος του πιο νοήμονα ανθρώπου κρίνω πως δε μου ανήκει και γιατί δεν επιζητώ τίτλους και γιατί αποτελεί μια γενίκευση του γεγονότος πως απλά σήμερα και δεδομένων των σχετικών επισήμων ανακοινώσεων αναφέρομαι ως έχων την υψηλότερη καταγεγραμμένη επίδοση σε αναγνωρισμένες δοκιμασίες νοημοσύνης παγκοσμίως. Είναι πολλοί, πολύ περισσότεροι όσων ενέδωσαν σε δοκιμασίες νοημοσύνης, οι οποίοι δεν εξετάστηκαν με κάποια δοκιμασία νοημοσύνης, όπως και είναι υπό συνεχή διερεύνηση ο βαθμός συσχέτισης των επιδόσεων σε δοκιμασίες νοημοσύνης και της καθεαυτής νοημοσύνης. Προσωπικά πιστεύω πως η ευφυία και η νοημοσύνη είναι έννοιες με εκ των ων ουκ άνευ έντονη πρακτική διάσταση και εφαρμογή, οπότε τις αναγνωρίζω σε καθημερινές βραχυρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιλογές, όπως και στην απότοκη ποιότητα ζωής και όχι ως αριθμητικά αποτελέσματα σε κάποιο πιστοποιητικό επίδοσης σε οποιαδήποτε δοκιμασία νοημοσύνης.
Η δική μου ενασχόληση με τις δοκιμασίες νοημοσύνης άρχισε το χειμώνα του 2000, κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας υπαίθρου μου στην Κέρκυρα. Ο χειμώνας βαρύς, η κοινωνική ζωή στο νησί το χειμώνα ήταν περιορισμένη, οπότε η διαφυγή δια του διαδικτύου εύλογη και σχετικά αναμενόμενη. Κατά την περιήγησή μου σε κάποια σελίδα εντόπισα μια δοκιμασία νοημοσύνης, η οποία είχε διαφημιστική βάση και αυτή ήταν η πρώτη επαφή μου με κάποια σχετική ερώτηση. Η περιέργεια με οδήγησε να ψάξω για πιο σοβαρές και αναγνωρισμένες δοκιμασίες και έγινα μέλος σε πολλές κοινότητες υψηλής νοημοσύνης. Το 2001 ίδρυσα έναν παγκόσμιο οργανισμό νοημοσύνης (World Intelligence Network, http://www.iqsociety.org/ ) και 7 κοινότητες υψηλής νοημοσύνης (OLYMPIQ, http://OLYMP.IQSociety.org/ , HELLIQ, http://HELL.IQSociety.org/ , CIVIQ, http://CIV.IQSociety.org/ , GRIQ, http://GR.IQSociety.org/ , QIQ, http://Q.IQSociety.org/ , IQID Child, http://CHILD.IQSociety.org/ και Ελληνική Λέσχη Υψηλής Νοημοσύνης (ΕΛΥΝ), http://www.IQSociety.gr/ ). Το 2003 έγινα μέλος της GIGA Society με επίδοση IQ 196, sd 16, που σημαίνει μια διανοητική επίδοση που αναμένεται μόνο από 1 άτομο στο 1,000,000,000 του γενικού πληθυσμού. Το ίδιο έτος στον παγκόσμιο διαγωνισμό της Cerebrals Society (Non Verbal Cognitive Performance Examination – Revised, NVCP-R) είχα την υψηλότερη επίδοση από όλους τους διαγωνιζόμενους, η οποία εκτιμήθηκε ως IQ 205, sd 16, που σημαίνει μια διανοητική επίδοση που αναμένεται μόνο από 1 άτομο στα 30,000,000,000 του γενικού πληθυσμού (Rasch analysis). Σύμφωνα με την συγκεκριμένη επίδοση, αναφέρομαι ως ο ενήλικας άνθρωπος με την υψηλότερη επίδοση νοημοσύνης σε αναγνωρισμένες δοκιμασίες παγκοσμίως (από το 2003 έως σήμερα). Διευκρινίζω πως το διανοητικό πηλίκο (IQ) των ενηλίκων ανταποκρίνεται στην σπανιότητα μιας διανοητικής επίδοσης στο γενικό πληθυσμό, ενώ το IQ των ανηλίκων αποτελεί το αποτέλεσμα του κλάσματος της πνευματικής ως προς την σωματική ηλικία πολλαπλασιασμένου με το 100. Εξ’ ου και τα πολύ υψηλά IQ ανηλίκων σε αντιδιαστολή με τις IQ επιδόσεις ενηλίκων.
Μετά την ανακοίνωση της παγκόσμιας κατάταξης σε δοκιμασίες νοημοσύνης, οι δικοί μου άνθρωποι δεν διαφοροποίησαν την γνώμη, την στάση και τις προσδοκίες τους από εμένα και θα ήταν περίεργο ή ύποπτο αν συνέβαινε το αντίθετο. Η γνώμη των αμφότερα επιλεγμένων ανθρώπων στη ζωή μου δεν έγινε με κριτήρια τα οποία μπορούν να επηρεαστούν από οποιαδήποτε διάκριση ή προβολή. Να αναφέρω πως η όλη δημοσιότητα προκάλεσε χαρά και συγκίνηση στους δικούς μου και στους φίλους μου και τους ευχαριστώ που αποδέχτηκαν και λειτούργησαν αντανακλαστικά με τη χαρά μου. Άνθρωποι που δε με γνωρίζουν προσωπικά πολλές φορές υπερβάλλουν στις απαιτήσεις και ενίοτε λειτουργούν επιφυλακτικά. Ως άνθρωπος, πάντα προσπαθώ να εκτιμώ οποιαδήποτε γνώμη, θέση και άποψη ως ένα κλάσμα με αριθμητή την τοποθέτηση και παρονομαστή τον εκφέροντα αυτή. Έχει μεγάλη σημασία να αντιλαμβανόμαστε πως η άποψη ή η συμπεριφορά οποιουδήποτε απέναντί μας έχει κατά πολύ να κάνει με ό,τι ο ίδιος είναι, ό,τι έχει αντιληφθεί και καταλάβει για εμάς και ό,τι επιδιώκει από εμάς. Ήταν πάντως αρκετά τα ευτράπελα και τα παρόδοξα που άκουσα και που μου ζητήθηκαν.
Θα ήθελα να εκμεταλλευτώ την επικοινωνία μας σημειώνοντας πως ειδικές ικανότητες, όπως η υψηλή νοημοσύνη, κατά καμία έννοια δεν συνδέονται με διαφορετικό φαινότυπο, εμφάνιση, ιδιοτροπίες ή ιδιοτυπίες συμπεριφοράς, ψυχολογικές διακυμάνσεις και εν γένει αποστασιοποιημένες του κοινού επιλογές ζωής. Η νοημοσύνη και η ειδική ανάπτυξη αυτής αποτελεί σημαντικό εφόδιο με το οποίο, αν κάποιος το εκμεταλλευτεί σωστά, μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του, να διευκολύνει τις ενέργειές του και να αποτελέσει υπόστρωμα για πιο ουσιαστικές και δημιουργικές εκφράσεις και στάσεις.
Οι αντιστάσεις δεν θα έπρεπε να αίρονται λόγω τίτλων, αλλά λόγω ουσίας και ποιότητας. Έχω αντιμετωπίσει διαβαθμίσεις αντιστάσεων προς κάθε κατεύθυνση από ποικίλα άτομα με ποικίλες προθέσεις. Η αντίσταση, περίσκεψη, προβληματισμός που κάποιος μπορεί να παρουσιάζει όταν έρχεται αντιμέτωπος με έναν τίτλο έχει δύο βάσεις: αρχικά τη γνώμη που έχει ο ίδιος για τον εαυτό του και φυσικά την εκτίμηση και προσδοκία που μπορεί να έχει από τον ίδιο τον τίτλο. Και στις δύο περιπτώσεις η βάση της όποιας αντίστασης δεν σχετίζεται με εμένα, αλλά με τον ‘αντιστασιακό’. Σημαντικό θεωρώ το γεγονός πως είχα την ευκαιρία να γνωρίσω πολλούς αξιόλογους, ταλαντούχους και ικανότατους ανθρώπους κατά την διαδραστική παρουσία μου στον κόσμο των κοινοτήτων υψηλής νοημοσύνης.
Λέγεται ότι τα παιδιά με υψηλότερα επίπεδα ευφυΐας αντιμετωπίζουν προβλήματα προσαρμοστικότητας κατά την σχολική τους ηλικία. Συνέβη σε εσάς;
Είναι αλήθεια για πολλά παιδιά με ιδιαίτερες ικανότητες και ταλέντα. Δυστυχώς δεν υπάρχει επίσημη μέριμνα για παιδιά με ειδικές ικανότητες που υπάρχουν σε πλεονάζοντα βαθμό, αλλά μόνο για τις περιπτώσεις ελλείψεων ικανοτήτων. Και όμως οποιαδήποτε απόκλιση από ένα κοινό μέσο όρο, είτε προς τα επάνω, είτε προς τα κάτω, επιφέρει αντίστοιχες, αλλά όχι ίδιες, ανάγκες ειδικής εκπαίδευσης και προσέγγισης. Η προσφερόμενη εκπαίδευση, η ίδια η κοινωνία στο σύνολό της είναι δομημένη και λειτουργεί με βάση κάποιες κοινές συνιστώσες, οι οποίες μπορεί να αφορούν και να εξυπηρετούν τους περισσότερους, αλλά αδικούν τους λιγότερους. Ένα παιδί με ιδιαίτερη διανοητική ανάπτυξη μπορεί να ταλαιπωρείται με την στερεότυπη, δεδομένη και παγιωμένη εκπαίδευση που του παρέχεται. Αποτέλεσμα αυτής της δυσανεξίας μπορεί να είναι ακόμα και μια πολύ χαμηλή επίδοση και συμμετοχή στο σχολείο. Ένα παιδί, για παράδειγμα, που ξέρει να διαβάζει από πολύ μικρή ηλικία μπορεί να βρίσκει ιδιαίτερα ανιαρά και αδιάφορα τα μαθήματα σε ένα σχολείο, όπου τους μαθαίνουν ανάγνωση.
Προσωπικά είχα την τύχη να κατάγομαι από δύο πολύ δραστήριους, ικανότατους και ανοιχτόμυαλους εκπαιδευτικούς, φιλολόγους, οι οποίοι εμπλούτιζαν συστηματικά και ολοκληρωμένα την εκπαίδευσή μου. Από αυτή τη θέση και με αφορμή της ερώτησή σας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους γονείς μου για την αμέριστη προσφορά ποικίλων μέσων έκφρασης, την πληθώρα ερεθισμάτων και την στοχευμένη, ουσιαστική και εποικοδομητική γαλούχηση και εκπαίδευσή μου.
Φυσικά αυτή δεν είναι μια δεδομένη κατάσταση που αφορά το κάθε παιδί με ιδιαίτερες ικανότητες και ανάγκες. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, θα μου επιτραπεί η παρένθεση, δημιουργήσαμε μια εθελοντική ομάδα, την Ανάδειξη ( http://www.aaaa.gr/ ), η οποία επικεντρώνεται στην αξιολόγηση, εκπαίδευση και αξιοποίηση της χαρισματικότητας, της υψηλής νοημοσύνης, των ταλέντων και των δεξιοτήτων των παιδιών. Το έργο της ομάδας μας δεν υποκαθιστά τη βασική εκπαίδευση, αλλά λειτουργεί επικουρικά και συντονιστικά για την ανάπτυξη των ικανοτήτων των νέων, διευρύνει τα εκπαιδευτικά ερεθίσματα των παιδιών, ευθυγραμμίζεται με τις ανάγκες παιδιών και γονέων που επιθυμούν την πρόοδο και εξέλιξή τους και υποστηρίζει την αξιοποίηση δυναμικού και δεξιοτήτων των μελλοντικών πολιτών.
Θα ήθελα να μου πείτε κάποιους σύγχρονους Έλληνες που ξεχωρίζετε ως προσωπικότητες.
Εκτιμώ ιδιαίτερα και ξεχωρίζω ως προσωπικότητες τον κάθε μη διάσημο, ‘μη επώνυμο’ κατά την έννοια της δημοσιότητας, αλλά πάνω από όλα άνθρωπο, ο οποίος με όλες του τις δυνάμεις επιδιώκει και προσπαθεί να προσφέρει, να ζήσει, να βοηθήσει και να αισιοδοξεί για μια όσο το δυνατόν καλύτερη, ευτυχισμένη, γεμάτη και ουσιώδη ζωή τόσο για τον ίδιο, όσο και για τους άλλους.
Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που λείπει από την ελληνική κοινωνία και δεν μπορεί ή τουλάχιστον δυσκολεύεται να βρει λύση στα προβλήματά της;
Αν ένα είναι αυτό που λείπει από την ελληνική κοινωνία προκειμένου να βρει λύση στα προβλήματά της, τότε αυτό είναι η ομογένεια, η νοοτροπία πως όλοι είμαστε μέλη του ιδίου συνόλου και πως η ατομική μας πρόοδος και ευδαιμονία είναι συνιστώσα της ευρύτερης κοινωνικής. Ένας διάσημος, παλαιός κάτοικος στη χώρα που σήμερα λέγεται Ελλάδα, έμεινε στην ιστορία για τις θέσεις του, μια εκ των οποίων σαφώς συνδέει το ατομικό καλό με το καλό της πολιτείας εντός της οποίας ζει (Πλάτωνας, Πολιτεία). Ο σύγχρονος Έλληνας έχει αποστασιοποιηθεί από την ενεργή συμμετοχή και σύμπραξή του με τα κοινωνικά δρώμενα, παρακολουθεί παθητικά τις εξελίξεις, αποδίδει την ευθύνη σε κάθε άλλον πέραν του εαυτού του και αποσκοπεί στο αυστηρά περιχαρακωμένο δικό του όφελος πολλές φορές και αντιτιθέμενος με τους κανόνες και τις επιταγές της κοινωνίας. Άμεσα απότοκη είναι η αδυναμία της κοινωνίας να προσφέρει στους πολίτες τα αναμενόμενα υπό κανονικές συνθήκες ευημερίας και ευμάρειας. Έχουμε μάθει να ζητάμε, αλλά όχι να δίνουμε. Όμως ζητάμε από εκεί που πρέπει πρώτα να έχουμε δώσει, προκειμένου να δύναται η κοινωνία να μας επιστρέψει τα αγαθά, την πρόνοια και τις υπηρεσίες που επιθυμούμε. Η κοινωνία δεν είναι μια έννοια οριζόμενη πέραν των πολιτών, ενώ εμείς δε νοούμε τον εαυτό μας μέλη της και την αντιμετωπίζουμε ως μια μόνιμα υπόχρεη οντότητα απέναντί μας.
Στην Ελλάδα της κρίσης το φαινόμενο των αυτοκτονιών παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις. Ως ψυχίατρος, τι συμβουλεύετε να κάνουμε για να βοηθήσουμε;
Η απάρνηση των όλων, η αποποίηση της δυνατότητας βούλησης, δράσης, ενέργειας, η απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, η απαισιόδοξη εκτίμηση παρόντος και μέλλοντος, η εκμηδένιση προοπτικών και επιθυμιών δε μπορεί να νοείται ως διαφυγή ή λύση για τον απλό λόγο πως δεν ακολουθεί κανένας νέος δρόμος ή πορεία παρά είναι το τέλος της εμπειρίας μας υπό τις γνωστές, επίγειες συνθήκες. Η ενδοσκόπηση, η αυτογνωσία και αυτοεκτίμηση, η συνεκτίμηση των σημαντικών στοιχείων και ποιοτήτων, η προσαρμογή σε εξωτερικές συνθήκες, ενίοτε και δυσμενείς, ο επαναπροσδιορισμός στόχων και μέσων επίτευξης αυτών και η αναζήτηση της ευτυχίας μπορούν να φανούν βοηθητικές παράμετροι στην αποτροπή της επιλογής ενός πρόωρου τερματισμού του θαύματος της ζωής. Με λίγα λόγια, το γέλιο ενός μικρού παιδιού, η χαρά και η αισιοδοξία του μπορούν να κάνουν θαύματα.
Η ελληνική κοινωνία έχει περάσει και προγενέστερα πολύ δύσκολες καταστάσεις ενώ φαίνεται ότι επηρέασαν και στιγμάτισαν την ψυχοσύνθεση των πολιτών στην μετέπειτα ζωή τους. Με δεδομένο ότι στην εποχή που ζούμε τα επίπεδα στρες είναι πολύ αυξημένα σε σχέση με παλιότερα, ακόμα και αν βγούμε σύντομα από την οικονομική κρίση, τι θα έχει αφήσει πίσω της όλη αυτή η κατάσταση; Ποια είναι η εκτίμησή σας για τα χαρακτηριστικά της ψυχολογίας μας που θα παραμείνουν;
Ως χαρακτήρας είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος και επιμένω στην θετική αντιμετώπιση κάθε κατάστασης. Ακόμα και οι πιο δύσκολες συνθήκες, οι πιο δυσμενείς καταστάσεις, οι πιο ακραίες, οριακές και απαιτητικές επιλογές μπορούν να είναι χρήσιμες και εποικοδομητικές, μια και η προσπάθεια και προσαρμογή για την αντιμετώπιση και έξοδο από αυτές θα απαιτήσει τα μέγιστα των αποθεμάτων των δυνάμεών μας, μεγάλο ψυχικό σθένος και εν τέλει θα επιβεβαιώσει την ικανότητα επιβίωσής μας. Η σημερινή κρίση, λοιπόν, μπορεί να εκληφθεί ως μια ευκαιρία επαναπροσδιορισμού των σημαντικών στη ζωή και τις επιλογές μας, ενδυνάμωσης και τόνωσης της αυτογνωσίας, αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησής μας και ανάδειξης ταλαντούχων και προσαρμοστικών ανθρώπων με όραμα και ικανότητες. Εμείς οι Έλληνες έχουμε δείξει πως τα καταφέρνουμε στα δύσκολα και πιστεύω πως θα επαληθεύσουμε άλλη μια φορά την ιστορία. Μπορούμε όμως να αξιολογήσουμε τις αιτίες που μας έφεραν στη σημερινή κατάσταση και να επαναθεωρήσουμε τυχόν λανθασμένες τακτικές και νοοτροπίες. Είναι μια ευκαιρία η σημερινή ασφυκτική κατάσταση να σταματήσουμε να γυρνάμε την πλάτη ο ένας στον άλλον και να δώσουμε τα χέρια στον διπλανό μας. Μπορεί μόνοι μας να μη μπορούμε να κάνουμε πολλά, αλλά οι παρακαταθήκες μας μας υπενθυμίζουν πως όταν είμαστε ενωμένοι μπορούμε να γράψουμε ιστορία.
