Εγκατάσταση σχεδόν 3.000 καμερών, ψηφιακή βεβαίωση προστίμων, αλλά και πληρωμή τους ή υποβολή ένστασης ηλεκτρονικά, σε συνδυασμό με ένα υποσύστημα αυτόματου εντοπισμού υπότροπου παραβάτη περιλαμβάνει το πλέγμα των ψηφιακών παρεμβάσεων που έρχονται να συμπληρώσουν τον νέο αυστηροποιημένο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ), ο οποίος έχει ήδη ψηφιστεί.
Ραχοκοκαλιά του νέου σχεδιασμού θα είναι το Ενιαίο Ηλεκτρονικό Σύστημα για την πλήρη ψηφιακή διαχείριση των παραβάσεων του ΚΟΚ – από την βεβαίωση μέχρι την πληρωμή του προστίμου. Παράλληλα, προχωρά και η πιλοτική εφαρμογή ενός εξειδικευμένου Πληροφοριακού Συστήματος Ελέγχου Υποτροπών, με στόχο την αυτόματη ταυτοποίηση οδηγών που επανειλημμένα υποπίπτουν σε παραβάσεις.
Το νέο ψηφιακό οικοσύστημα για την οδική ασφάλεια παρουσιάστηκε από τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρη Παπαστεργίου, στο τελευταίο Υπουργικό Συμβούλιο, ενώ το σχετικό νομοσχέδιο αναμένεται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση στο τέλος Αυγούστου.
Το νέο σύστημα προβλέπει την εγκατάσταση περισσότερων από 2.800 καμερών, οι οποίες στο σύνολό τους θα έχουν τοποθετηθεί μέσα στο 2026. Η Κοινωνία της Πληροφορίας «τρέχει» ήδη τον διαγωνισμό για το πληροφοριακό σύστημα μέσω του οποίου θα διακινούνται οι κλήσεις, θα υποβάλλονται οι ενστάσεις, κλπ. Στον διαγωνισμό κατατέθηκαν τρεις προσφορές, οι οποίες αυτήν την περίοδο βρίσκονται υπό αξιολόγηση. Εντός του προσεχούς διαστήματος αναμένεται να βγει στον αέρα και ο μεγάλος διαγωνισμός για την προμήθεια περίπου 2.500 καμερών, ενώ θα έχει προηγηθεί μέσα στο 2025 η αντίστοιχη διαδικασία της Περιφέρειας Αττικής που αφορά 388 κάμερες.
Ένα εκτεταμένο δίκτυο καμερών
Πυλώνας του σχεδιασμού είναι η εγκατάσταση ενός εκτεταμένου δικτύου καμερών, που θα λειτουργούν ως οι «ψηφιακοί αισθητήρες» του νέου μηχανισμού. Συνολικά, πάνω από 2.800 κάμερες θα παρακολουθούν την κυκλοφορία, με στόχο την πρόληψη αλλά και την τεκμηριωμένη επιβολή των προστίμων. Ειδικότερα, προβλέπεται:
- Η εγκατάσταση 2.000 καμερών σε αστικά οδικά δίκτυα,
- Η τοποθέτηση 500 καμερών στα λεωφορεία του Ο.Σ.Υ.,
- 388 κάμερες από την Περιφέρεια Αττικής,
- Η διασύνδεση με τις υφιστάμενες κάμερες της Αττικής Οδού και του ΟΑΣΑ.
Οι κάμερες θα μεταδίδουν σε πραγματικό χρόνο δεδομένα στο Ενιαίο Σύστημα, επιτρέποντας την άμεση ψηφιακή έκδοση πράξεων βεβαίωσης παραβάσεων.
Το Ενιαίο Ηλεκτρονικό Σύστημα υπόσχεται να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο επιβάλλονται οι κυρώσεις για παραβάσεις του ΚΟΚ. Οι πολίτες θα λαμβάνουν ειδοποιήσεις σε πραγματικό χρόνο για καταγεγραμμένες παραβάσεις, θα υποβάλουν ένσταση ψηφιακά – ακόμη και μέσω βιντεοκλήσης, ενώ θα εξοφλούν το πρόστιμο μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας συνδεδεμένης με την ΑΑΔΕ.
Το σύστημα θα είναι πλήρως διασυνδεδεμένο με υφιστάμενα πληροφοριακά συστήματα του Δημοσίου Τομέα (π.χ. Μητρώο Οχημάτων, Μητρώο Πολιτών κ.α.) για την αυτοματοποιημένη και σε πραγματικό χρόνο άντληση δεδομένων που αφορούν το ελεγχόμενο όχημα, ενώ θα εποπτεύεται από το Επιχειρησιακό Κέντρο Οδικής Ασφάλειας του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, με τα έσοδα από τα πρόστιμα να κατευθύνονται σε παρεμβάσεις ενίσχυσης της οδικής ασφάλειας.
Στα οφέλη που προσδοκούν τα συναρμόδια υπουργεία από τη λειτουργία του βασικού συστήματος προϋπολογισμού 12,85 εκατ. ευρώ με ΦΠΑ μαζί με το δικαίωμα προαίρεσης για περαιτέρω φυσικό αντικείμενο και την υποστήριξη λειτουργίας, συγκαταλέγονται η μείωση των περιθωρίων του ανθρώπινου λάθους, ο καλύτερος συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών, η παρακολούθηση της απόδοσης και η εξαγωγή στατιστικών για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των ελέγχων, αλλά και η αύξηση της εισπραξιμότητας των προστίμων.
Επιπλέον, τα δεδομένα που θα συγκεντρώνονται μπορούν να αξιοποιηθούν για τη χαρτογράφηση περιοχών με υψηλή επικινδυνότητα, επιτρέποντας στοχευμένες δράσεις πρόληψης και βελτίωσης της οδικής ασφάλειας και τη διασύνδεση με ευρωπαϊκές βάσεις δεδομένων.
Πώς θα βεβαιώνονται τα πρόστιμα
Τα πρόστιμα στο σύστημα θα δημιουργούνται με δύο τρόπους:
– Από έναν αστυνομικό της Τροχαίας στο πεδίο με τη χρήση τερματικής συσκευής και συνδεδεμένου εκτυπωτή προστίμων έπειτα από σχετικό έλεγχο σε οδηγό/όχημα.
– Από οπτικούς αισθητήρες (κάμερες) που εντοπίζουν αυτόματα κυκλοφοριακές παραβάσεις ανά την επικράτεια και τις καταγράφουν σε ειδική ψηφιακή αποθηκευτική υποδομή. Μέχρι την βεβαίωση της πιθανής παράβασης σε πρόστιμο από διαχειριστή της αστυνομίας τέτοιες παραβάσεις θεωρούνται “υποψήφιες”.
Η διαχείριση των προστίμων και των υποψήφιων παραβάσεων θα γίνεται από διαπιστευμένους διαχειριστές του πληροφοριακού συστήματος. Εφόσον η υποψήφια παράβαση εγκριθεί από τον διαχειριστή και κατηγοριοποιηθεί ανάλογα με τον Κ.Ο.Κ, το σύστημα θα εκδίδει αυτόματα το σχετικό πρόστιμο που αντιστοιχεί στην παράβαση και μαζί με το επεξεργασμένο συνοδευτικό αποδεικτικό υλικό (εικόνα-ες, βίντεο) θα καταχωρείται στο υποσύστημα διαχείρισης παραβάσεων και προστίμων, ενώ θα αποστέλλεται ηλεκτρονικά στην ηλεκτρονική θυρίδα του πολίτη.
Για κάθε πρόστιμο θα πρέπει να διατηρείται πλήρες ιστορικό ενεργειών ώστε να είναι εφικτή η ιχνηλασιμότητα του και να διασφαλίζεται η διαφάνεια και η δυνατότητα επαναφοράς ή ελέγχου των δεδομένων. Αυτό περιλαμβάνει ενδεικτικά την αρχική καταχώρηση του προστίμου, τυχόν διορθώσεις , τροποποιήσεις, ακυρώσεις και ενέργειες που αφορούν την πληρωμή του.
Προστασία προσωπικών δεδομένων
Τα δεδομένα των καμερών θα περιλαμβάνουν αρχεία εικόνας και βίντεο καθώς και χρονικά και γεωγραφικά μεταδεδομένα. Τα δεδομένα αυτά θα είναι διαθέσιμα στο υποσύστημα και θα επεξεργάζονται από προηγμένους αλγορίθμους ανάλυσης εικόνας και βίντεο ώστε να είναι δυνατός ο εντοπισμός του αριθμού κυκλοφορίας, του χρώματος και άλλων κρίσιμων στοιχείων που σχετίζονται με την παράβαση.
Για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα προβλέπεται αυτόματη αλλοίωση (blurring) ευαίσθητων δεδομένων, όπως πρόσωπα, πεζοί, οχήματα τρίτων ή αριθμοί κυκλοφορίας που δεν σχετίζονται με την καταγεγραμμένη παράβαση.
Θα διατηρούνται τα μεταδεδομένα που πιστοποιούν τον χρόνο και τον τόπο της παράβασης, ενώ θα εφαρμόζονται κανόνες νομικής συμμόρφωσης για τη διατήρηση ή απόρριψη συγκεκριμένων στοιχείων βάσει της νομοθεσίας περί προσωπικών δεδομένων.
Το σύστημα θα πρέπει να έχει δυνατότητα εξυπηρέτησης τουλάχιστον 300 ταυτόχρονων χρηστών (πολίτες και διαχειριστές). Ειδικότερα, στο διαχειριστικό σύστημα υπολογίζεται ότι το πλήθος των πιστοποιημένων χρηστών/διαχειριστών θα ανέρχεται σε περίπου 1500 άτομα και θα πρέπει να μπορεί να εξυπηρετείται ταυτόχρονα το 10% εξ’ αυτών, δηλαδή 150 πιστοποιημένοι χρήστες.
Στο στόχαστρο οι υπότροποι παραβάτες
Ξεχωριστή θέση στη νέα στρατηγική κατέχει η πιλοτική εφαρμογή του Πληροφοριακού Συστήματος Ελέγχου Υποτροπών, κεφάλαιο στο οποίο εστιάζει ιδιαίτερα και ο νέος ΚΟΚ.
Το σύστημα θα αναζητά προηγούμενες παραβάσεις στα στοιχεία του οδηγού και θα αξιολογεί αν υπάρχει υποτροπή εντός του χρονικού διαστήματος που προβλέπει ο νόμος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, θα ενεργοποιείται αυτόματα η αυστηρότερη προβλεπόμενη κύρωση.
Η πιλοτική εφαρμογή θα περιλαμβάνει την εγκατάσταση οκτώ καμερών σε επιλεγμένα σημεία του οδικού δικτύου, με τεχνολογία αναγνώρισης πινακίδων και δυνατότητα καταγραφής παραβάσεων όπως παραβίαση ερυθρού σηματοδότη ή υπερβολική ταχύτητα. Κάθε καταγραφή θα συνοδεύεται από αναλυτικά στοιχεία (τοποθεσία, ώρα, εικόνα) για άμεση έναρξη της διαδικασίας ελέγχου υποτροπής.
Στόχος της εφαρμογής είναι να αποτελέσει μελλοντικά το βασικό εργαλείο ελέγχου και διασταύρωσης των παραβάσεων με το ιστορικό κάθε οδηγού, ώστε να εφαρμόζονται οι προβλεπόμενες κυρώσεις σε περιπτώσεις υποτροπής. Το σύστημα θα αναζητά προηγούμενες παραβάσεις για τα καταγεγραμμένα στοιχεία του οδηγού και θα αξιολογεί αν υπάρχει υποτροπή εντός των χρονικών ορίων που ορίζει ο νόμος. Σε τέτοιες περιπτώσεις, θα πρέπει να ενεργοποιείται αυτοματοποιημένα η διαδικασία έκδοσης αυστηρότερης πράξης επιβολής προστίμου.
Το σύστημα θα πρέπει να υποστηρίζει έναν πλήρως αυτοματοποιημένο κύκλο λειτουργίας. Μετά την εισαγωγή των δεδομένων παράβασης, θα πραγματοποιείται ταυτοποίηση του οχήματος ή του οδηγού και έλεγχος του ιστορικού για πιθανή υποτροπή. Παράλληλα, το σύστημα θα πρέπει να τηρεί στατιστικά στοιχεία που σχετίζονται με τη συχνότητα και τους τύπους υποτροπών, καθώς και με την απόδοση του μηχανισμού σε συγκεκριμένες περιοχές ή χρονικές περιόδους.
Για παράδειγμα, σε περίπτωση που καταγραφεί χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση και το σύστημα εντοπίσει ότι ο οδηγός είχε υποπέσει στην ίδια παράβαση εντός του τελευταίου έτους, θα πρέπει να ενεργοποιείται αυτόματα η αντίστοιχη ποινή υποτροπής (π.χ. αυξημένο πρόστιμο και αφαίρεση άδειας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα).
Και… χαρτογράφηση των ατυχημάτων σε διαδραστικό χάρτη
Σε παράλληλη τροχιά, η Κοινωνία της Πληροφορίας προχωρά και στην υλοποίηση μιας διαδραστικής εφαρμογής οπτικοποίησης δεδομένων τροχαίων ατυχημάτων. Η εφαρμογή βασίζεται στο χαρτογραφικό περιβάλλον του OpenStreetMap και επιτρέπει στους χρήστες να:
- Βλέπουν τροχαία ατυχήματα απευθείας πάνω στον χάρτη,
- Φιλτράρουν τα δεδομένα ανά περιοχή ή χρονική περίοδο,
- Ομαδοποιούν ατυχήματα σε «θερμές ζώνες» υψηλής συγκέντρωσης,
- Εμφανίζουν λεπτομέρειες κάθε ατυχήματος μέσω αναδυόμενων παραθύρων,
- Ενημερώνονται δυναμικά για νέα περιστατικά.
